Perang Bubat Ceuk Urang Kawali

PANASEHAT Karajaan Sunda, kaasup Adipati Bunisora Suradipati, ngelingan Prabu Linggabuana teu gancang narima lamaran ti Hayam Wuruk. Sagala rupana kudu ditimbang-timbang kalayan asak. Komo deuih Hayam Wuruk ménta upacara ka­winna lumangsung di karaton Ma­japahit, ieu ngarempak purbatisti purbajati kasundaan.

Prabu Linggabuana teu nga­gu­gu. Gambaran anakna, Citraresmi ata­wa Dyah Pitaloka bakal jadi pra­meswari Hayam Wuruk, raja ti karajaan nu kamashur ngéléhkeun papagah panaséhatna jeung nyieuhkeun purbatisti purbajati Sunda: Upacara kawin kudu lumangsung di tempat pa­ngantén awéwé, lain di tempat pa­ngantén lalaki.

Ku sabab sabda raja mah teu be­da jeung hukum, kaputusan Prabu Ling­gabuana taya nu wani ngalawan. "Ngadahupna Dyah Pitaloja jeung Ha­yam Wuruk di Majapahit direncanakeun tanggal 13 Paro Caang Badra taun 1279 Saka," ceuk Daday Hen­darman Praja, inohong Kawali, Ka­bupatén Ciamis nu gedé pisan per­hatianana ka Situs Astana Gedé.   

Karajaan Sunda nu harita pu­seur­na di Kawali, nyiapkeun sagala rupana, kaasup babawaan keur bi­keuneun ka Hayam Wuruk jeung keur bebekelan salila lalampahan. Waktu harita, ti Kawali ka Jawa Timur lain lalampahan sakeudeung. Ti Ka­wali kudu badarat tepi ka Cirebon, ti Cirebon disambung naék kapal laut.

Pakéan keur pangantén awéwé dijieun tina kaén ulas kembang mun­cang, gagang senggang, sameles, seu­mat sahurun, anyaman cayut, sigeji, pasi-pasi, kalangkang ayakan, poléng, rengganis, paparanakan, sur­at awi, parigi nyéngsoh, gaganjar, lusian ageung, kampuh jayanti jeung ragén pangantén. Kabéh meunang nenun Ambu Pangeuyeuk.

Memeh bral miang, di lapang ha­reupeun Karaton Surawisesa nu disebut Alun-alun Sanghyang Maya­da­tar diayakeun upacara. Padati nu muat babawaan jeung bekel ngajajar. Mojang pangjejer nu dipingpin ku Am­bu Pangasuh, pajabat karajaan nu dijejeran ku Rakean Mantri Usus jeung pini sepuh karajaan nu dipingpin ku Ki Panghulusura tatan-tatan miang.

Kasenian goong rénténg, angklung, dogdog, pandingdang, patingtun, tutunggulan lisung, karinding jeung réngkong milu ngaramékeun. So­­mahan (masarakat) tungkeb ka Alun-alun Mayadatar. Waktu rom­bo­ngan miang nuju ka Mer­ta­singa (Cirebon), somahan jeung kula­wa­det karajaan nu teu milu dituturkeun ku paneuteup tepi ka teu katempona.

Sanggeus sababaraha poé balayar, ahirna rombo­ngan Prabu Linggabuana tepi ka nu dijugjug, Kota Trowulan, ibu kota Ka­ra­jaan Majapahit di sisi walungan Brantas. "Ku Gajah Mada, rombongan teh sina ma­sanggrahan di tega­lan nu nga­ra­nana Bubat, teu langsung ditarima di karaton Majapahit," ceuk Daday.

Karaton Majapahit harita riweuh pisan, leuwih ramé ti biasana. Kituna téh rencana ngadahupna Dyah Pi­ta­loka jeung Hayam Wuruk mareng jeung waktuna séba upeti taunan ti karajaan patalukan Majapahit, raja-rajana sorangan daratang, sakalian rék nyaksian kawinna Hayam Wuruk jeung Dyah Pitaloka.

Pikeun urusan upeti, karajaan Ma­japahit nugaskeun Patih Kembar, Patih Banak, Patih Jabung Terwaes, Pa­tih Lembu Peteng jeung Patih Ga­jah Enggon. Lungsur-langsarna upa­cara kawinna Dyah Pitaloka jeung Hayam Wuruk  tanggung Jawa Gajah Mada jeung Patih Luar. "Nu matak Gajah Mada jongjon nyieun réka perdaya," ceuk Daday.

Pikeun ngawujudkeun tujuana­na, nalukeun karajaan Sun­da, Gajah Mada ngu­tus Patih Luar nganteur­keun lalayang (surat) ka Prabu Ling­gabuana. Éta lalayang téh dijieun sao­lah-olah kahayang Hayam Wuruk, eusina Dyah Pita­loka kudu dipasrahkeun mi­nangka upeti tanda ta­luk­na karajaan Sunda ka Majapahit.

Puguh waé Prabu Ling­­gabuana téh éwe­deun, asa dihina jeung dipacikeuh sarta terus ma­rentah sangkan kabéh milu mertahankeun kahormatan jeung martabat Ki Sunda. Pa­su­kan sarwajala, sinatria, mojang pangjejer, Ambu Pangeuyeuk diperedih ariatna, bisi aya kajadian nu teu diharepkeun alatan talajak Gajah Mada. 

Bari nangtung, Prabu Lingga­bua­na, di hareupeun rombongan nyarita kieu: "Pun sapun Hyang Tunggal di Mandala Bale Agung, pun sapun Hyang Karuhun di Bale Hyang, kami ménta ditangtayungan, kami sumpah nagri Sunda hamo taluk ka Majapait. Pun sapuun dirgahayu Ki Sunda pakeun nanjeur na juritan, puuun awignam astu."

Perang di tegal Bubat anu sa­te­rusna disebut perang Bubat teu bisa disinglar. Prajurit Majapahit nu ngarurug pasanggarahan Karajaan Sunda jumlahna rébuan, padahal jumlah rom­bongan Prabu Ling­gabuana ukur 93 urang sarta sabagéanana wanoja. Pakakas nu dipaké ngayonan prajurit Mataram ukur panah jeung tumbak nu dibawa ku pasukan sarwajala.

Najan kitu perang lumangsung rongkah, rombongan Linggabuana  mampuh ngayonan prajurit Majapahit. Ngan ku lantaran teu saimbang téa, sinatria karajaan Sunda palastra euweuh nu nyésa hiji-hiji acan, kaasup Prabu Ling­gabuna jeung Dyah Pitaloka. "Prabu Linggabuana saterusna meunang jujuluk Prabu Siliwangi lantaran geus nembongkeun kahormatan jeung martabat Sunda," ceuk Daday.* NS Priyatna-kisuta.com